Ο Πλούτος μας

Επειδή το χρήμα (ο πλούτος) είναι η πιο παλιά κατάρα του ανθρώπου, ίσως αυτό να είναι που κάνει πιο κλασσικό (διαχρονικό) το τελευταίο έργο του Αριστοφάνη: ο Πλούτος.
Ο Πλούτος είναι ένα έργο εντελώς σουρεαλιστικό, 2.500 χρόνια πριν ο υπόλοιπος κόσμος ανακαλύψει τον Σουρεαλισμό. Δεν θα σας περιγράψουμε όλη την ιστορία, να πάτε να το δείτε.
Το δαιμόνιο ταλέντο του Αριστοφάνη να καταπιάνεται με τα αρχέγονα -και αιώνια- ανθρώπινα πάθη είναι που κάνει τις κωμωδίες του να ζουν και να είναι φρέσκιες, σαν να έχουν γραφεί πριν από λίγο, για τους σημερινούς μας γείτονες, τους κυβερνήτες μας, την κοινωνική και τηλεοπτική μας ζωή, τις μικρότητές μας, τα μίση και τα πάθη μας. Τίποτα δεν άλλαξε στο βάθος της ανθρώπινης ψυχής στο πέρασμα των αιώνων. Και οι αξίες παραμένουν οι ίδιες και τα πάθη ίδια. Η τιμιότητα, η αδικία, η τεμπελιά, η συκοφαντία, η εκμετάλλευση, ο χρηματισμός, η πουτανιά, η ζήλεια, ζουν και βασιλεύουν, καθώς φαίνεται πως είναι τελικά σύμφυτα με τα συκώτια και τα έντερά μας.
Ο Αριστοφάνης δείχνει με τις ουτοπίες του (η ιστορία στον Πλούτο είναι κι αυτή μία ουτοπία) το ατέρμονο της πάλης του ανθρώπου με τον εαυτό του, δηλαδή την ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού, που είναι ένας αγώνας της ψυχής και του πνεύματός μας, ενάντια στην κοιλιά και στον κώλο μας. Η αγωνία του και η διαχρονική αγωνία των ανθρώπων (δηλαδή αυτών που άνω θρώσκουν) να γίνουμε λίγο καλύτεροι, όσο μας επιτρέπει η φύση μας και η εποχή.
Ανατρεπτικός και «αυθάδης» καθώς είναι, δεν αφήνει καθόλου έξω τους Θεούς. Πέρα από το ότι τους βάζει να μπερδεύονται στα καθημερινά και τα ανθρώπινα, δεν αφήνει ευκαιρία να τους «ξεφωνίζει» πως «καλά κουμάσια είστε και του λόγου σας», καθώς, αφού κανονίζετε τα πράγματα –σύμφωνα με τον ρόλο σας- τα «κάνετε σκατά» κάθε φορά.
Αν το προχωρήσουμε λίγο μακρύτερα και λίγο πιο φιλοσοφικά, είναι διάχυτη, στον Αριστοφάνη, η ταύτιση των Θεών με την ανθρώπινη φύση και τα όριά της. Με άλλα λόγια, αυτό που λέμε Θεοί, είναι η ατελής μας φύση.
Ένα άλλο που κάνει ο Αριστοφάνης είναι να δείχνει το πόσο εξαρτημένες είναι οι ανθρώπινες συμπεριφορές και καταστάσεις από τους «κανόνες του παιχνιδιού» και πόσο αυτές αλλάζουν, ανατρέπονται ή προσαρμόζονται, όταν οι κανόνες αλλάζουν. Όταν ο Πλούτος, από τυφλός που ήταν και μοίραζε όπως να ‘ταν και άδικα τα πλούτη στους ανθρώπους, βρήκε το φως του και τα μοίραζε ίσα και δίκαια, τότε ήρθαν τα πάνω κάτω στην κοινωνία. Η προσέγγιση αυτή του Αριστοφάνη μπορεί να θεωρηθεί πρόδρομος της κοινωνιολογίας και της πολιτικής οικονομίας, των κοινωνικών συστημάτων, εντέλει.
Ο Αριστοφάνης -και μόνο- σε όλα του τα έργα αποδεικνύει και εξηγεί τους λόγους που έκαναν όλη την ανθρωπότητα να υποκλίνεται μπροστά στο μεγαλείο του αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού. Οι άνθρωποι τα είπαν 2500 χρόνια πριν, αυτά που εμείς ακόμα σήμερα τα ψάχνουμε.
Είναι συγκινητικό ότι μια ερασιτεχνική θεατρική ομάδα τόλμησε και κατάφερε να ξεδιπλώσει όλα τα παραπάνω στο προαύλιο ενός σχολείου –η διδαχή προς τους νέους είναι άλλωστε ο στόχος του Αριστοφάνη- σε συνθήκες φτωχικές και πρωτόγονες. Πολύ σημαντική η προσπάθεια όλων των παιδιών που δείχνει ότι, χωρίς τον έρωτά τους –που κρατάει χρόνια τελικά- για το θέατρο και την τέχνη γενικότερα, δεν περπατάει τίποτα και σε κανέναν τόπο.
Η θεατρική ομάδα «Γκαργκάνια» και οι επιδόσεις της, δείχνουν ότι το θέατρο στην Ιερισσό έχει παράδοση και μέλλον. Είναι –μαζί με την χορωδία μας- δύο φωτεινά και ελπιδοφόρα παραδείγματα που επιμένουν στο ότι, αν υπάρξουν υποδομές, μπορεί να υπάρξει στον τόπο μας πολιτιστική δημιουργία.
Παρ’ ότι μερικές ερμηνείες ξεχώρισαν με την αρτιότητά τους και μερικοί νέοι του θιάσου μας εξέπληξαν ευχάριστα με την αποκάλυψη του ταλέντου τους, θεωρούμε ότι η ειδική αναφορά σε κάποιους θα αδικούσε πολλούς άλλους, από τους είκοσι περίπου ηθοποιούς και συντελεστές του έργου.
Πολύ μεγάλη ήταν η προσέλευση του κόσμου στην 1η παράσταση που είδαμε.

Οι συντελεστές του έργου είναι:

Καρίων : Φόρας Γιάννης
Χρεμύλος : Ναούμ Φωτεινή
Πλούτος : Γκατζώνης Αστέρης
Βλεψίδημος : Χασάπη Πελαγία
Πενία : Υψηλάντη Σοφία
Δίκαιος : Κορνάτζα Τζοζεφίνα - Χαλέβα Λένα
Παιδί Δίκαιου : Παπαργύρη Μάγδα
Συκοφάντης : Στρούνη Αιμιλία
Γριά : Καλαϊτζής Γιώργος
Νέος : Χρυσούλης Δημήτρης - Σαμσόυρη Ολυμπία
Ερμής : Ιωαννίδης Κώστας
Γυναίκα : Τριανταφύλλου Κατερίνα
Ιερέας : Χαλέβα Ρούλα
Χορός: Ο θίασος & οι : Μάγδα Παπαργύρη, Άννα Πιντέρη -Αυγερινού, Μένη Χριστολιάκου
Μουσικοί: Αυγερινός Γιάννης – Μπουζούκι
Ξεφτέρης Δημήτρης – Τζουρά
Γκατζώνης Αστέρης - Κιθάρα

Σκηνοθεσία : Μιλτιάδης Μαρέτας

Σκηνικά –Ζωγραφιά : Παντελιάδου Βάγια
Σκηνικά –Κατασκευή : Δεσλής Νίκος
Πρόγραμμα – Αφίσα : Γκατζώνης Αστέρης
Βοηθός σκηνής : Κατερίνα Καδή
Κουστούμια - Βοηθός σκηνοθέτη - Μακιγιάζ : Μένη Χριστολιάκου

Και δύο παρατηρήσεις
• Καταλαβαίνουμε ότι οι συνθήκες είναι δύσκολες, αλλά εάν ο λόγος του Αριστοφάνη δεν ακούγεται, η παράσταση χάνει μεγάλο μέρος της αξίας και της ομορφιάς της. Αν είναι δυνατόν μερικοί ηθοποιοί να μιλάνε πιο δυνατά. Ίσως με μερικά μικρόφωνα λυνόταν εν μέρει το πρόβλημα. Κυρίως όμως πρέπει να δοθεί μεγάλη βαρύτητα στα παιδιά και στα πατατάκια.
• Μερικές ατάκες, με αναφορά στις σημερινές πραγματικότητες, βρίσκονται στα όρια της ευκολίας και της απλοϊκότητας, καθώς ξεφεύγουν από τον υπαινικτικό λόγο και γίνονται με τρόπο κραυγαλέο. Θέλουν μεγάλη μαεστρία, οι τέτοιου είδους παρεμβάσεις, και καλά είναι να αποφεύγονται.