Μεταλλευτική δραστηριότητα και εδαφική ακεραιότητα

ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ*

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για την 'αξιοποίηση' του ορυκτού πλούτου της χώρας, με την οποία μάλιστα πολλοί υποστηρίζουν ότι μπορεί να αποπληρωθεί, αν όχι όλο, μεγάλο μέρος του εξωτερικού χρέους. Πρωτεύουσα θέση σε όλον αυτόν τον πλούτο, λέγεται ότι έχουν τα κοιτάσματα χρυσού που βρίσκονται διάσπαρτα κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα και η αξία τους μάλιστα υπολογίζεται σε δεκάδες δισεκατομμυρίων ευρώ. Φυσικά η πραγματικότητα απέχει πάρα πολύ από αυτές τις αντιλήψεις καθώς το 'κέρδος' του Δημοσίου από τέτοιας μορφής επενδύσεις είναι ουσιαστικά μηδενικό επειδή απλούστατα δεν προβλέπεται κάτι τέτοιο από την ισχύουσα νομοθεσία.

Μεγαλύτερη όμως σημασία και από την οικονομική πλευρά του ζητήματος έχει και το τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια αυτών των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων όπως και το τι απομένει μετά το πέρας αυτών των 'χρυσοφόρων', για κάποιους, 'επενδύσεων'. Είναι γνωστό ότι η εκμετάλλευση αυτών των κοιτασμάτων, καθώς γίνεται με επιφανειακή εξόρυξη και αφήνει πίσω της τεράστιες ποσότητες τοξικών αποβλήτων, έχει πολύ σοβαρές και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στο περιβάλλον (έδαφος, νερό, ατμόσφαιρα), όχι μόνο στην περιοχή στην οποία ασκείται η μεταλλευτική-μεταλλουργική δραστηριότητα αλλά κατά πολύ ευρύτερης έκτασης. Αποτέλεσμα αυτής της ρύπανσης είναι οι πολύ σοβαρές βλάβες στην υγεία των ανθρώπων και η αδυναμία επιβίωσης οποιουδήποτε φυτικού και ζωικού οργανισμού, που οδηγεί σε αφανισμό άλλες σημαντικές οικονομικές δραστηριότητες όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία, η αλιεία, η μελισσοκομία και φυσικά η μεταποίηση-τυποποίηση γεωργοκτηνοτροφικών προϊόντων. Επιπλέον, οι συνέπειες αυτής της ρύπανσης παραμένουν για πολλές δεκαετίες ή εκατονταετίες μετά το τέλος της λειτουργίας τέτοιων εγκαταστάσεων. Κανείς φυσικά δεν πρόκειται να επισκεφθεί, να κάνει διακοπές και πολύ περισσότερο να επενδύσει κατά οποιοδήποτε τρόπο σε μια τόσο ρυπασμένη περιοχή, σε ένα 'σεληνιακό τοπίο'. Επομένως, σοβαρές επιπτώσεις θα υπάρξουν και σε άλλες οικονομικές δραστηριότητες όπως ο τουρισμός και οι κατασκευές.

Όλα αυτά είναι γνωστά και δεν αμφισβητούνται από κανέναν, καθώς υπάρχουν πάρα πολλά καταγεγραμμένα παραδείγματα σε άλλες χώρες αλλά και στην Ελλάδα (Λαύριο, Πτολεμαΐδα, Γερακινή και Ολυμπιάδα Χαλκιδικής, κ.α.). Οι συνέπειες της σχεδιαζόμενης μεγάλης κλίμακας επέκτασης της μεταλλευτικής δραστηριότητας στη ΒΑ Χαλκιδική, που αποτελεί και τη 'ναυαρχίδα' ή το crash test τέτοιων 'επενδύσεων', θα είναι καταστροφικές όχι μόνο για την περιοχή αλλά και για ολόκληρη τη Χαλκιδική όπως έχουν αποφανθεί θεσμικοί επιστημονικοί φορείς (Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας/Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας, Συμβούλιο Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, Γεωπονική Σχολή του ΑΠΘ, Σχολή Τουριστικών Επιχειρήσεων του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης) και έχουν μιλήσει και γράψει πολλοί ειδικοί επιστήμονες. Φυσικά τέτοιες αποφάσεις και απόψεις δεν είδαν το φως της δημοσιότητας από τα 'επίσημα' (έντυπα και ηλεκτρονικά) ΜΜΕ. Αυτά τα ΜΜΕ αναφέρονται μόνο στις θέσεις εργασίας που θα προκύψουν, τις οποίες μάλιστα εμφανίζουν πολύ αυξημένες σε σχέση με τις πραγματικές. Όμως, παραβλέπουν την απώλεια πολύ μεγαλύτερου αριθμού θέσεων εργασίας που υπάρχουν σήμερα σε άλλους κλάδους της τοπικής οικονομίας και φυσικά δεν αναφέρουν απολύτως τίποτε για την καταστροφή του ευρύτερου περιβάλλοντος και τις συνέπειές της.

Υπάρχει όμως και ένα άλλο ζήτημα το οποίο δεν έχει απασχολήσει την κοινωνία και δεν έχει αναδειχθεί ίσως όσο θα έπρεπε. Εδώ και μερικούς μήνες, μια σχεδόν αμιγώς δασική έκταση 317.000 στρεμμάτων στη ΒΑ Χαλκιδική, που έχει παραχωρηθεί στην 'Ελληνικός Χρυσός Α.Ε.' για επέκταση μεταλλευτικών-μεταλλουργικών δραστηριοτήτων, φυλάσσεται από 'ιδιωτικό στρατό' και κανείς Έλληνας πολίτης δεν επιτρέπεται να την επισκεφθεί. Σε όσες περιπτώσεις πολίτες και φορείς που αντιδρούν σε αυτή την 'επένδυση', προσπάθησαν να εισέλθουν σε αυτή την περιοχή, αντιμετωπίστηκαν βίαια από ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις. Γίνεται λοιπόν φανερό ότι αυτή η περιοχή ΔΕΝ ανήκει πλέον στην ελληνική επικράτεια, βρίσκεται μάλλον υπό ειδικό καθεστώς και σε αυτή ΔΕΝ ισχύουν το Σύνταγμα και οι νόμοι του κράτους. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, μετά το τέλος ή τη διακοπή των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων, η περιοχή θα θυμίζει σεληνιακό τοπίο, θα έχει μετατραπεί σε κρανίου τόπο και όλοι θα την αποφεύγουν. Επομένως, η ευρύτερη περιοχή από τη στιγμή της παραχώρησης για 'αξιοποίηση' και για εκατοντάδες χρόνια, θα είναι μια 'τρύπα στον χάρτη' και το εμβαδόν της θα πρέπει να αφαιρεθεί από τη συνολική έκταση της χώρας. Καθώς τέτοιας μορφής παραχωρήσεις ή αδειοδοτήσεις για 'επενδύσεις' και 'αξιοποίηση' κοιτασμάτων χρυσού έχουν ήδη υπογραφεί από το ΥΠΕΚΑ ή προωθούνται και για άλλες περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης (Κιλκίς, Ροδόπη, Έβρος κ.ά.), η ουσιαστική μείωση της έκτασης της χώρας θα μετριέται πλέον σε εκατομμύρια στρέμματα.

Επομένως, η παράδοση τμημάτων της ελληνικής γης για τέτοιου είδους 'επενδύσεις' και 'αξιοποίηση' ισοδυναμεί με απώλεια μέρους της ελληνικής επικράτειας και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί και ως κίνδυνος για την εδαφική ακεραιότητα της χώρας. Γι' αυτό τον λόγο, η αντίσταση των πολιτών ενάντια σε τέτοιες καταστροφικές δραστηριότητες αποτελεί πατριωτικό καθήκον για όλους τους κατοίκους αυτής της χώρας, ανεξάρτητα από τον τόπο καταγωγής ή διαμονής τους.

* Ο Κυριάκος Παναγιωτόπουλος είναι καθηγητής της Γεωπονικής Σχολής του ΑΠΘ

Από την Αυγή, 26-8-2012