Για μια άλλη ηθική της ανάπτυξης (με αφορμή τα μεταλλεία χρυσού της Χαλκιδικής)

 

Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ"

Του ΣΤΕΡΓΙΟΥ ΓΚΑΤΖΩΝΗ Αναπληρωτή καθηγητή στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών

Κάθε μείζον θέμα που απασχολεί μια κοινωνία συνήθως προσεγγίζεται σε τέσσερεις βασικούς άξονες.

1) Τον πολιτικό -με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου-, που πρέπει να αφορά όλους.

2) Τον οικονομικό, που αφορά σχεδόν όλους.

3) Τον ηθικό, που δυστυχώς ενδιαφέρει όλο και λιγότερους.

4) Το νομικό, που μια συντεταγμένη πολιτεία τηρεί όχι σαν τον Προκρούστη, αλλά ως διαδικασία αυτοσυντήρησης.

Ανάλογα με το θέμα, απαιτούνται άλλες πιο ειδικές προσεγγίσεις. Στο συγκεκριμένο αναδεικνύεται και η περιβαλλοντολογική-οικολογική προσέγγιση ως μείζονος σημασίας.

Για την περιβαλλοντική, οικονομική και νομική μελέτη υπάρχουν ειδικότεροι από εμέ για να τις διεκπεραιώσουν.

Ως πολίτη, με αφορά «το πολιτικό» του θέματος και με καίει και με σφάζει η ηθική του διάσταση. Και εξηγούμαι:

Μια επένδυση δισεκατομμυρίων που εξαντλεί τις πρωτογενείς πλουτοπαραγωγικές περιοχές ενός τόπου και έχει μόνιμες και μη αντιστρεπτές επιδράσεις θα πρέπει, εάν γίνει, να είναι ενσωματωμένη σε ένα μακρόχρονο σχεδιασμό, που οφείλει να συνυπολογίσει τις ιδιαιτερότητες τις περιοχής, τις ανάγκες της κοινωνίας, τοπικής και ευρύτερης, τις συνθήκες που επικρατούν και να προβλέψει την κοινωνικο-οικονομική εξέλιξη σε συνδυασμό με την πορεία του σχεδίου.

Τα μεταλλεία της βορειοανατολικής Χαλκιδικής βρίσκονται σε μια περιοχή με τα εξής χαρακτηριστικά:

* Σημαντική πρωτογενή παραγωγή που αφορά τη γεωργία, την αλιεία, την κτηνοτροφία, τη μελισσοκομία και την υλοτομία.

* Εξαιρετικής ομορφιάς φυσικό περιβάλλον, με πολύ υψηλό ποσοστό κάλυψης πυκνού δάσους.

* Δεκάδες χιλιόμετρα αμμώδους παραλίας σε διάφορες θέσεις, με πλειάδα τουριστικών θερέτρων που συγκεντρώνουν χιλιάδες επισκέπτες.

Αντίθετα με τον τουρισμό τύπου «tsarter»-«all inclusive» που έχει μηδαμινά για τις τοπικές κοινωνίες και συμπιεσμένα στο ελάχιστο για τη χώρα υποδοχής οφέλη, στην περιοχή διακινούνται επισκέπτες από χώρες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης, την Αυστρία και την Ιταλία, οι οποίοι ταξιδεύουν με ιδιωτικά μέσα, διαμένουν κυρίως σε μικρές μονάδες και το σύνολο του κόστους των διακοπών τους παραμένει στην τοπική κοινωνία και τη χώρα. Η κοινωνικο-οικονομική εξέλιξη στην πρώην ανατολική Ευρώπη έχει συντελέσει στην εντυπωσιακή άνοδο αυτού του τουρισμού στην περιοχή.

Ηβορειοανατολική Χαλκιδική αποτελεί το γεωφυσικό προθάλαμο του Αγίου Ορους. Το Ορος αναδεικνύεται σε κέντρο της σύγχρονης Ορθοδοξίας. Θα μπορούσε να συγκριθεί με μείζονες ιερούς τόπους άλλων θρησκειών, ενώ η μοναδικότητά του πολλαπλασιάζεται όχι μόνο λόγω της θρησκευτικής του αξίας και της γεωγραφικής του ιδιαιτερότητας, αλλά και της μείζονος ιστορικής και πολιτιστικής αξίας του.

Τα τελευταία χρόνια αποκτά ιδιαίτερη δυναμική ο θρησκευτικός τουρισμός, με χιλιάδες ορθοδόξους απ' όλο τον κόσμο να συρρέουν ή να ονειρεύονται να επισκεφθούν το Αγιον Ορος.

Το Ορος ενδιαφέρει και στενά «πολιτικά» άλλες ορθόδοξες χώρες και τις κυβερνήσεις τους, όπως τη Σερβία, τη Βουλγαρία και ιδίως τη Ρωσία. Αυτό δίνει μια άλλη προοπτική στην υπόθεση Ορθοδοξία για τη δυναμική των πολιτικών ισορροπιών στην ευρύτερη περιοχή.

Με βάση τα παραπάνω, η σημασία του Αγίου Ορους είναι τεράστια και χαρακτηρίζει μοναδικά την περιοχή, το νομό, τη Βόρεια Ελλάδα και την Ελλάδα γενικότερα.

Ηπεριοχή είναι η γενέτειρα του Αριστοτέλη, του φιλοσόφου που σημάδεψε τον ελληνικό τρόπο σκέψης και που η λογική του αποτελεί τη βάση του σύγχρονου πολιτισμού.

Η δημιουργία συνεδριακού κέντρου, η ανάπτυξη σχετικών δραστηριοτήτων σε συνεργασία και σχέση με τα πανεπιστήμια Ελλάδος και εξωτερικού είναι από μόνο του θέμα εκτενούς άρθρου.

Σε αυτή λοιπόν τη μοναδική περιοχή, χαμηλού βεληνεκούς πολιτικοί ηγέτες και ερασιτέχνες κρατικοί λειτουργοί παραβιάζοντας την ουσία της Δημοκρατίας αποφάσισαν για λογαριασμό της κοινωνίας. Και αποφάσισαν ότι για τις επόμενες δεκαετίες η περιοχή θα χαρακτηρίζεται ως βιομηχανική και μεταλλευτική, ανάγοντας σε προτεραιότητα την εξόρυξη χρυσού -που οι επιπτώσεις της ενδέχεται να αποδεκατίσουν τις υπόλοιπες δραστηριότητες-, ενώ η εκμετάλλευσή του ανατέθηκε σε κάποια καναδική εταιρεία.

Υποστηρίζω ότι:

* Το μοντέλο ανάπτυξης της συγκεκριμένης περιοχής, με τις ιδιαιτερότητές της όπως εκτέθηκαν, μέσω της εκμετάλλευσης χρυσού, είναι λάθος.

* Η απόφαση πάρθηκε με τρόπο που αντίκειται στο δημοκρατικό ήθος και δημιουργεί ίσως άλλες σκέψεις.