Le Soir: Η εκμετάλλευση του χρυσού διχάζει τη χώρα μπροστά στην κρίση

ΕΛΛΑΔΑ: Οικονομικά συμφέροντα και προστασία του περιβάλλοντος μερικές φορές συγκρούονται σκληρά

Της ειδικής απεσταλμένης μας Adea Guillot

Η Ελλάδα διαθέτει μεγάλα αποθέματα μεταλλευμάτων και χρυσού που προσελκύουν ξένους επενδυτές εδώ αρκετά χρόνια. Μέχρι σήμερα η απροθυμία που συνδέεται με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις – και ειδικά της εξόρυξης χρυσού – είχε εμποδίσει τις περισσότερες από τις προτάσεις εκμετάλλευσης να καταλήξουν σε αποτέλεσμα. Αλλά η κρίση έχει αλλάξει τα πάντα.

Στα βορειοανατολικά της Ελλάδας, στα καταπράσινα βουνά της Χαλκιδικής, η εταιρεία Hellas Gold έχει λάβει  τον Ιούλιο του 2011 από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, άδεια για την εκμετάλλευση δύο κοιτασμάτων χρυσού και χαλκού κοντά στο χωριό της Ολυμπιάδας, της γενέτειρας του φιλόσοφου Αριστοτέλη. Ιδιοκτήτης 320.000 εκταρίων (με ένα μηδενικό λιγότερο είναι το σωστό νούμερο), η εταιρεία έχει ήδη αρχίσει τις εργασίες αποψίλωσης του δάσους σε σχεδόν 180.000 εκτάρια στις Σκουριές (3.300 στρέμματα είναι το σωστό), τη μόνη θέση που βρίσκεται πάνω στα βουνά. Στόχος: να ανοίξει μέχρι το 2015 ένα επιφανειακό μεταλλείο, διαμέτρου περίπου 700 μέτρων καθώς και ένα υπόγειο μεταλλείο, αλλά και να κατασκευάσει ένα εργοστάσιο εμπλουτισμού και τρεις λίμνες αποθήκευσης.

Συνολικά 120 τόνοι καθαρού χρυσού κοιμούνται σε αυτά τα βράχια. Η Καναδική πολυεθνική Eldorado Gold δεν έκανε λάθος εδώ και αγόρασε τον περασμένο Απρίλιο συμμετοχή 95% στην Hellas Gold. Τα αναμενόμενα κέρδη ανέρχονται σε δισεκατομμύρια ευρώ. Οι επικριτές του έργου καταγγέλουν ότι η KΥA – η διυπουργική έγκριση που δόθηκε στην Hellas Gold για τα επόμενα 27 χρόνια – δεν προβλέπει τη φορολόγηση των δικαιωμάτων της. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τον εκπρόσωπο της εταιρείας Κώστα Γεωργαντζή: “Η εταιρεία θα καταβάλλει προφανώς το σύνολο των φόρων της και της κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα, μια και η έδρα μας βρίσκεται στην Αθήνα, αλλά σε ότι αφορά την με τη φορολόγηση των δικαιωμάτων, ο κανονισμός για τις εξορυκτικές δραστηριότητες στην Ελλάδα δεν προβλέπει φόρο, αλλά αυτό είναι στα χέρια του Ελληνικού κράτους, όχι στα δικά μας. “

Για την Αθηνά Βαρβαρέσσου, κάτοικο του μικρού παραθαλάσσιου χωριού της Ιερισσού, λίγα μόλις χιλιόμετρα από το μεταλλείο στις Σκουριές πρόκειται “για ένα πραγματικό ξεπούλημα των πόρων της χώρας, δεδομένου ότι το ακαθάριστο κέρδος θα διαφεύγει εντελώς από τον κρατικό προϋπολογισμό” . Απορρίπτει το επιχείρημα της οικονομικής ανάπτυξης που θα φέρει η η εγκατάσταση του μεταλλείου στην περιοχή: “Η εταιρεία προβλέπει ότι θα δημιουργήσει 1.500 θέσεις εργασίας τα επόμενα χρόνια. Αλλά πρέπει να τις συγκρίνουν με το σύνολο των θέσεων εργασίας που θα εξαφανιστούν και δεν θα έρθουν ποτέ πίσω! Οι ψαράδες μας, οι μελισσοκόμοι, oι υλοτόμοι… όλοι όσοι εργάζονται στο δάσος, και στη συνέχεια το σύνολο του τουριστικού τομέα”.

Πολύ περισσότερο από τα οικονομικά αποθέματα που η Αθηνά Βαρβαρέσσου βρίσκει σε αυτό το έργο, την θλίβουν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εξόρυξης πάνω στα βουνά “της”. “Πρώτα αποψιλώνουν βίαια το δάσος. Eπειτα το μεταλλείο βρίσκεται πάνω στις κύριες πηγές του πόσιμου νερού των χωριών της περιοχής. Η εξόρυξη χρυσού έχει ανάγκη από τεράστιες ποσότητες νερού και θα αποδειχθεί εξαιρετικά ρυπογόνα για τα υπόγεια ύδατα.” Επιχειρήματα που αντικρούει ο εκπρόσωπος της εταιρείας: “Η σύμβαση μας προβλέπει την αναδάσωση όλων των θέσεων, στο τέλος των 27 χρόνων εκμετάλλευσης. Και σε ότι αφορά το νερό, έχουμε προβλέψει ένα κλειστό κύκλωμα στον χώρο. Άρα καμία επίπτωση στο νερό της περιοχής. Στην περιοχή, 11 εκατομμύρια κυβικά μέτρα απορρίπτονται στη θάλασσα ετησίως, και εμείς από αυτό θα χρησιμοποιήσουμε 1,5 εκατομμύριο κυβικά το χρόνο”.

Αυτό που φοβούνται περισσότερο οι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές στην περιοχή, είναι η ρύπανση που συνδέεται με τη χρήση του κυανίου στην διαδικασία διαχωρισμού του χρυσού από τα άλλα μέταλλα με τα οποία είναι συχνά αναμεμιγμένο. Και πάλι, η εταιρεία έχει δεσμευτεί να χρησιμοποιεί μια εναλλακτική τεχνική, την ακαριαία τήξη, η οποία θα επιτρέψει να απομονωθεί ο χρυσός χωρίς έγχυση κυανίου. Ο Αντώνης (Τόλης) Παπαγεωργίου, ιστορικός αντίπαλος κατά της εγκατάστασης μεταλλείων χρυσού στην περιοχή, δεν το πιστεύει. “Η ακαριαία τήξη δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ και πουθενά για χρυσό. Σήμερα δεν υπάρχει τρόπος απόληψής του χωρίς τη χρήση κυανίου, πουθενά στον κόσμο. Αλλά το πρόβλημα δεν είναι μόνο το κυάνιο, είναι επίσης η σκόνη που θα απελευθερώνεται από ένα ανοιχτό μεταλλείο. Ποιος τουρίστας θα θέλει να έρθει να κάνει μπάνιο κάτω από έναν ουρανό κίτρινο από τη σκόνη ή σε ένα κόλπο που θα διασχίζεται από δεξαμενόπλοια που θα μεταφέρουν τα προϊόντα της εκμετάλλευσης; “.

Εδώ και αρκετούς μήνες, ο Τόλης, η Αθηνά και αρκετές εκατοντάδες κατοίκοι των χωριών της περιοχής διοργανώνουν τακτικά διαδηλώσεις γύρω από το μελλοντικό μεταλλείο για να προσπαθήσουν να σταματήσουν το έργο. Έτσι, την Κυριακή 21 Οκτωβρίου, ήταν πάνω από 1.500 διαδηλωτές όλων των ηλικιών, που ήρθαν από τα γύρω χωριά. Κατά την άφιξή τους στο κάτω μέρος του χωματόδρομου που οδηγεί στην τοποθεσία Σκουριές, τους περίμενε μια μια αντι-διαδήλωση υπό την καθοδήγηση των υποστηρικτών του μεταλλείου, συγκεντρωμένη πίσω από ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας, με πλήρη εξάρτυση. Εκατοντάδες άνθρωποι που προέρχονται από τα ίδια χωριά, αλλά που είναι υπέρ της οικονομικής ανάπτυξης που υποσχέθηκε η Hellas Gold. “Το μόνο που ξέρω είναι ότι είμαι άνεργη και όχι μόνο εγώ. Ολόκληρη η περιοχή απαιτεί εργασία: υπάρχει μια τεράστια ανεργία εδώ πάνω από όλα θέλουμε εργασία!”, εξηγεί η Ευαγγελία Σισίλα, μια όμορφη μελαχρινή 35 ετών. Η Αθηνά Βαρβαρέσσου, η ακτιβίστριά μας κατά των μεταλλείων, λέει ότι καταλαβαίνει σε κάποιο βαθμό αυτή την άποψη, αλλά λυπάται για το διχασμό που προκαλεί η εγκατάσταση του μεταλλείου στην περιοχή: “Είναι δουλειά της εταιρείας: να μας βάλει τον έναν ενάντια στον άλλον, έτσι ώστε να μποέσει να πραγματοποιήσει το σχέδιό της”.

Εκείνη την ημέρα δεν θα υπήρχε αντιπαράθεση μεταξύ κατοίκων, αλλά όταν έφτασαν στην είσοδο του χώρου μετά από 7 χιλιόμετρα περπάτημα στα βουνά, οι διαδηλωτές κατά του χρυσού αντιμετωπίστηκαν βίαια από τις δυνάμεις της τάξης που ήταν επιφορτισμένες με το να εμποδίσουν οποιαδήποτε εισβολή στο εργοτάξιο. Και υπάρχουν εκπληκτικές σκηνές με νέους ή “παππούδες” και “γιαγιάδες” που διασκορπίζονται χαοτικά μέσα στα βουνά, με τα πρόσωπά τους καλυμμένα με μάσκες για να προσπαθήσουν να προστατεύτουν από δακρυγόνα που εκτοξεύει η αστυνομία.

Πηγή άμεσης ρευστότητας για ένα κράτος στα πρόθυρα της πτώχευσης, η χορήγηση αδειών εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων δεν έχει παύσει να διχάζει την Ελλάδα. Τρεις άλλες περιοχές της χώρας  προβληματίζουν επίσης σήμερα για έργα εξόρυξης. Παντού οι υποψήφιες εταιρείες είναι ξένες πολυεθνικές. Και παντού, οι κάτοικοι διαχωρίζονται βίαια.

ADEA GUILLOT

 Από Antigold